Книги автора: Лев Николаевич Толстой

Bu əsərin baş qəhrəmanı Tolstoyun özüdür. Dünya şöhrətli əsərlər müəllifi bu dəfə öz həyatı haqqında yazır. Keçirdiyi həyat yolunu yanlışları ilə, doğruları ilə oxuculara etiraf edir. Həyatın həqiqi mənasının axtarışında olan Tolstoyun keçdiyi gərgin, sıxıntılarla dolu həyat yolunu insan həyəcansız oxuya bilmir. Kitabı oxuduqca, bədiiliklə yanaşı aparılan elmi-fəlsəfi təhlilləri gördükcə insan Tolstoy zəkasına, onun hərtərəfli elminə heyran qalır.

""Hacı Murad"" – Lev Tolstoy tərəfindən 1896-1904-cü illərdə dram janrında yazılmış qısa romandır. İlk dəfə 1912-ci ildə, Tolstoyun ölümündən iki il sonra nəşr edilib, kitab şəklində isə 1917-ci ildə oxuculara təqdim olunub. Tolstoyun axırıncı romanıdır. Kitab baş qəhrəman avar Hacı Muradın şəxsi ədavətinə görə hər zaman döyüşdüyü ruslarla əlbirlik etməyindən bəhs edir. Qardaşı Serqeyə yazdığı məktublardan aydın olur ki, Tolstoy ilk dəfə Hacı Murad haqqında Qafqazda xidmət edərkən eşidib. Romanın əvvəlində təsvir olunan qanqal əslində Tolstoyun qaldığı yerin yanında yetişir və Tolstoy bunu görərkən Hacı Muradı xatırlayır və onun haqqında yazmağı fikirləşir. Romanı yazarkən Tolstoyun yaşlı illəri olduğundan sağlığı xeyli zəifləmişdi. Məktublarında da bunu qeyd edirdi. Roman üzərində işləyərkən isə bir qədər özünü canlı hiss etdiyini vurğulayırdı və sadəcə onu tamamlamaq haqqında düşünürdü, nəşr etdirmək fikri isə yox idi. Tolstoyun romanı 19-cu əsrin ortalarında Qafqazı əhatə edir. İmperiyanın işğalı zamanında Çeçen və Rus militantları arasında qarşıdurmalar baş verir. Rus qüvvələrinin ən böyük məqsədi o idir ki, imperiyalarının ərazisini böyütsünlər. Hacı Murad haqqında yazdığı romanda Tolstoy əsgərlikdə olan vaxtında gördüklərini təsvir edir, hətta 1851-ci ildə qardaşına yazdığı məktubda deyirdi: «„Əgər xəbərlərlə lovğalanmaq istəyirsənsə, o zaman bil ki, Hacı Murad bir neçə gün öncə Rusiya Hökumətinə təslim oldu. Onda əsl şeytan cəsarəti var və o, bütün çeçenlərin qəhrəmanıdır, lakin pis əməlləri eləməyə məcbur edilmişdir.“» Romanın hadisələrin baş verməsindən təxminən əlli il sonra yazılmasına baxmayaraq, Tolstoy Rusiya sivilizasiyasnını həmin dönəmlərini təsvir edir və tənəzzülə uğrayan bürokratiya ilə sağlam bir dağlının həyatını göstərir.

Bu əsərdə imam Şamilin başçılığı ilə Rusiya imperiyasına qarşı vuruşan üsyançılardan bəhs edilir. Əsərin əsas qəhrəmanı olan Hacı Murad işğalçılara qarşı mərdliklə mübarizə aparan avar sərkərdələrindən birinin portretidir.

Bu əsərin baş qəhrəmanı Tolstoyun özüdür. Dünya şöhrətli əsərlər müəllifi bu dəfə öz həyatı haqqında yazır. Keçirdiyi həyat yolunu yanlışları ilə, doğruları ilə oxuculara etiraf edir. Həyatın həqiqi mənasının axtarışında olan Tolstoyun keçdiyi gərgin, sıxıntılarla dolu həyat yolunu insan həyəcansız oxuya bilmir. Kitabı oxuduqca, bədiiliklə yanaşı aparılan elmi-fəlsəfi təhlilləri gördükcə insan Tolstoy zəkasına, onun hərtərəfli elminə heyran qalır.

Tolstoy bütün dünyanı rus ədəbiyyatı barədə danışmağa məcbur edən, dünya ədəbiyyatının böyük sənətkarları arasında fəxri yer tutan birinci rus yazıçısıdır. Tolstoy öz əsərlərində o qədər böyük mə-sələlər irəli sürə bilmiş, elə bir bədii qüvvət səviyyəsinə yüksələ bilmişdir ki, onun əsərləri dünya bədii ədəbiyyatında əvvəlinci yerlərdən birini tutub. Kitabda verilmiş üç məşhur povest Tolstoy yaradıcılığında ən çox onu xarakterizə edən cəhətləri: insan hisslərinin insan əməlləri ilə münasibəti, ehtirasların təhlili və s. psixoloji prosesləri, onun qanunlarını, formalarını və insan qəlbinin dialek-tikasını əks etdirir…

Kitaba L.Tolstoyun 2 povestini daxil etmişik. İnsanı yolundan azdıran Şeytan əməlinə Tolstoyun bir çox əsərlərində rast gəlmək olar. Görünür, Tolstoy, öz keçirdiyi hissləri təhlil etmək üçün «Şeytan» əsərini yazmalı olub. Əsər həddən artıq dramatik ruhdadır. Sanki hər an əsərin qəhrəmanının başına qeyri-adi əhvalat gələcəyi gözlənilir. Nəhayət gəlir də… Povestin iki sonluğunun olması isə onu göstərir ki, Tolstoy sonadək də Şeytana qalib gəlmək yolunu seçə bilməmişdi… «Ailə səadəti» povestində gızın öz qəyyumu olan rəhmətə getmiş atasının dostuna olan məhəbbətindən və onların evlənəndən sonra ailə həyatlarının ilk enişli-yoxuşlu illərindən danışılır. Ailə həyatı Tolstoyun digər əsərlərindən onunla fərqlənir ki, bu əsərdə qəhrəmanların ətraf mühitdən bir növ təcrid olunmuş şəxsi həyatından bəhs edilir. Hadisələr birinci şəxsin adından (ümumiyyətlə bu priyomdan Tolstoyun əsərlərində çox az istifadə olunubdur), özü də qadının adından aparılır.

Nağılçılıq məharəti ilə oxucunu heyran qoyan Lev Tolstoyun bu kitaba daxil edilən hekayələrində mühüm sosial və əxlaqi problemlərə toxunulur, pulun hakim kəsildiyi cəmiyyət kəskin tənqid edilir.

Lev Tolstoyun ilk irihəcmli əsəri sayılan “Uşaqlıq” povestində çoxlarının uşaqlıq illərində yaşadığı müxtəlif psixoloji təcrübələrin (ilk sevgi, ədalətsizlik, insanlar arasında ziddiyyətlər və s.) ustalıqla əks olunub.

Tolstoy bütün dünyanı rus ədəbiyyatı barədə danışmağa məcbur edən, dünya ədəbiyyatının böyük sənətkarları arasında fəxri yer tutan birinci rus yazıçısıdır. Tolstoy öz əsərlərində o qədər böyük mə-sələlər irəli sürə bilmiş, elə bir bədii qüvvət səviyyəsinə yüksələ bilmişdir ki, onun əsərləri dünya bədii ədəbiyyatında əvvəlinci yerlərdən birini tutub. Kitabda verilmiş üç məşhur povest Tolstoy yaradıcılığında ən çox onu xarakterizə edən cəhətləri: insan hisslərinin insan əməlləri ilə münasibəti, ehtirasların təhlili və s. psixoloji prosesləri, onun qanunlarını, formalarını və insan qəlbinin dialek-tikasını əks etdirir…

Kitaba L.Tolstoyun 2 povestini daxil etmişik. İnsanı yolundan azdıran Şeytan əməlinə Tolstoyun bir çox əsərlərində rast gəlmək olar. Görünür, Tolstoy, öz keçirdiyi hissləri təhlil etmək üçün «Şeytan» əsərini yazmalı olub. Əsər həddən artıq dramatik ruhdadır. Sanki hər an əsərin qəhrəmanının başına qeyri-adi əhvalat gələcəyi gözlənilir. Nəhayət gəlir də… Povestin iki sonluğunun olması isə onu göstərir ki, Tolstoy sonadək də Şeytana qalib gəlmək yolunu seçə bilməmişdi… «Ailə səadəti» povestində gızın öz qəyyumu olan rəhmətə getmiş atasının dostuna olan məhəbbətindən və onların evlənəndən sonra ailə həyatlarının ilk enişli-yoxuşlu illərindən danışılır. Ailə həyatı Tolstoyun digər əsərlərindən onunla fərqlənir ki, bu əsərdə qəhrəmanların ətraf mühitdən bir növ təcrid olunmuş şəxsi həyatından bəhs edilir. Hadisələr birinci şəxsin adından (ümumiyyətlə bu priyomdan Tolstoyun əsərlərində çox az istifadə olunubdur), özü də qadının adından aparılır.

Bu əsərdə imam Şamilin başçılığı ilə Rusiya imperiyasına qarşı vuruşan üsyançılardan bəhs edilir. Əsərin əsas qəhrəmanı olan Hacı Murad işğalçılara qarşı mərdliklə mübarizə aparan avar sərkərdələrindən birinin portretidir.

Nağılçılıq məharəti ilə oxucunu heyran qoyan Lev Tolstoyun bu kitaba daxil edilən hekayələrində mühüm sosial və əxlaqi problemlərə toxunulur, pulun hakim kəsildiyi cəmiyyət kəskin tənqid edilir.

Lev Tolstoyun ilk irihəcmli əsəri sayılan “Uşaqlıq” povestində çoxlarının uşaqlıq illərində yaşadığı müxtəlif psixoloji təcrübələrin (ilk sevgi, ədalətsizlik, insanlar arasında ziddiyyətlər və s.) ustalıqla əks olunub.